แรงเคลื่อนไฟฟ้า (Electromotive
Force หรือ e.m.f.) หมายถึง งานต่อหน่วยประจุที่แหล่งกำเนิดใช้ในการ
เคลื่อนประจุมีหน่วยเป็นจูลต่อคูลอมบ์ ซึ่งก็คือหน่วยโวลต์นั่นเอง
เมื่อประจุเคลื่อนที่ผ่านตัวต้านทานในวงจรจะทำให้ประจุเสียพลังงานบางส่วนไป และการเพิ่ม
พลังงานของประจุทำใด้โดยการที่ประจุเคลื่อนที่ผ่านแหล่ง emf ซึ่งอาจจะเป็นแบตเตอรี
เซลแสงอาทิตย์ หรือเครื่องกำเนิดไฟฟ้าพลังงานน้ำ พิจารณาแหล่ง EMF ในวงจรจะย้ายประจุ(บวก)
จากที่ศักย์ต่ำไปยังที่ศักย์สูงนั่นแสดงว่ามีแรงกระทำต่อประจุ แต่การที่จะบอกว่าแบตเตอรีออกแรงเท่าไร
ต่อประจุนั้นไม่สะดวกนิยมที่จะบอกว่าเมื่อประจุเคลื่อนผ่าน
แบตเตอรีแล้วประจุมีพลังงานเพิ่มขึ้นเท่าใด
(กี่จูล) หรือที่สะดวกกว่านั้นคือบอกถึงพลังงานที่จะเพิ่มขึ้นต่อประจุ หนึ่งคูลอมบ์ และเราเรียกค่านี้ว่า
emf ใช้สัญลักษณ์
พิจารณาแบตเตอรี่ซึ่งเป็นแหล่งพลังงานไฟฟ้า ถ้ายังไม่ต่อวงจรความต่างศักย์ระหว่างขั้วแบตเตอรี่
จะเท่ากับ emf ของแบตเตอรี่
 |
แต่เมื่อต่อวงจรความต่างศักย์คร่อมแบตเตอรี่จะน้อยกว่า emf เพราะ emf ส่วนหนึ่งจะต้อง
ไปทำหน้าที่พากระแสไหลผ่านแบตเตอรี่ ซึ่งมีความต้านทานภายใน r ทำให้พลังงานที่จะให้กับประจุ
ที่วิ่งผ่านส่วนอื่นๆมีค่าน้อยลง