|
มีปัจจัยอยู่
2 ประการ ที่จะเพิ่มหรือลดความเข้มข้นของฮอร์โมนตัวใดตัวหนึ่งในเลือด ปัจจัยประการแรกคืออัตราการหลั่งฮอร์โมนเข้ากระแสเลือด
ประการที่สองคืออัตราการกำจัดฮอร์โมนจากกระแสเลือด ซึ่งเราเรียกว่า
metabolic
clearance rate หรือ MCRซึ่งหมายถึงปริมาตรของพลาสมา( plasma) ที่ ถูกกำจัดฮอร์โมนออกได้หมดในหนึ่งหน่วยนาที
(มีหน่วยเป็นมิลลิลิตรต่อนาที)
การคำนวณทำเช่นนี้
1 ต้องห าอัตราการกำจัดของฮอร์โมนจากพลาสมาต่อหนึ่งหน่วยนาที และ
2 ความเข้มข้นของฮอร์โมนต่อหนึ่งมิลลิลิตรของพลาสมา
metabolic clearance rate หรือMRC เท่ากับ อัตราการกำจัดฮอร์โมนจากพลาสมาต่อหนึ่งหน่วยนาทีหารด้วยความเข้มข้นของฮอร์โมนต่อหนึ่งหน่วยมิลลิลิตร(นำข้อ 1 หารด้วยข้อ 2)
จากปริมาณของฮอร์โมนทั้งหมดในกระแสเลือดมีเพียงส่วนน้อยเท่านั้นที่เข้าสู่เซลล์เป้าหมาย
สำหรับฮอร์โมนที่ไปถึงเซลล์เป้าหมาย ภายหลังจากจับกับตัวรับสัญญาณและออกฤทธิ์แล้ว
ฮอร์โมนจะถูกเซลล์ทำลาย โดยทั่วไปตับเป็นอวัยวะที่ทำให้ฮอร์โมนหมดฤทธิ์
(inactive) นอกจากนี้บางฮอร์โมนยังทำให้หมดฤทธิ์ได้ที่ไตและตับด้วยกระบวนการที่ใช้สารเร่งปฏิกิริยาเคมี(enzyme)
เช่น ฮอร์โมนบางตัวถูกกำจัดด้วยกระบวนการไฮโดรไลซิส ( hydrolysis) และ/หรือดีคาบ็อกซิเลชั่น
(decarboxylation) เป็นต้น อันดับแรกฮอร์โมนจะถูกขับทิ้งในปัสสาวะ
ดังนั้นถ้าตับและไตทำงานตามปกติ การวัดระดับความเข้มข้นของฮอร์โมนที่ขับออกทางปัสสาวะจะบอกได้ถึงการทำงานของต่อมไร้ท่อนั้นๆ
เพราะอัตราการกำจัดฮอร์โมนออกมาในปัสสาวะจะสัมพันธ์โดยตรงกับอัตราการหลั่งของฮอร์โมนนั้น
ฮอร์โมนที่เป็นเปปไทด์และแคททีโคลามีน
ซึ่งเป็นฮอร์โมนที่ละลายน้ำได้ จะไปถึงอวัยวะเป้าหมายโดยละลายในกระแสเลือดซึ่งมีส่วนประกอบส่วนใหญ่เป็นน้ำได้อย่างรวดเร็วและอยู่ในกระแสเลือดในระยะเวลาสั้นๆ
(นาทีหรือไม่หลายชั่วโมง) เมื่อฮอร์โมนจับกับตัวรับสัญญาณได้เป็นโมเลกุลเชิงซ้อนที่เรียกว่า
ฮอร์โมน รีเซปเตอร์ คอมเพล็กซ์ ( hormone-receptor complex) เมื่อถูกนำเข้าเซลล์และเกิดปฏิกิริยาเรียบร้อยแล้วจะถูกย่อยออกเป็นส่วนๆ
ส่วนที่เป็นโมเลกุลของฮอร์โมนจะถูกทำลายในไลโซโซม ( lysosome) เซลล์อาจนำตัวรับสัญญาณไปใช้ใหม่ได้
ส่วนไทรอยด์ฮอร์โมน
และ สเตรอยด์ฮอร์โมนที่ละลายในไขมัน ไม่สามารถกำจัดออกทางปัสสาวะได้ทันที
ดังนั้นฮอร์โมนประเภทนี้จึงอยู่ในร่างกายได้เป็นเวลานานอาจหลายชั่วโมง (เช่นสเตรอยด์
ฮอร์โมน) หรือเป็นสัปดาห์ (เช่นไทรอยด์ ฮอร์โมน) และต้องผ่านขบวนการหลายขั้นตอนที่จะทำให้หมดฤทธิ์และละลายน้ำได้แล้วจึงขับออกทางปัสสาวะ