|
มนุษย์รับความรู้สึกที่ผิวหนังได้อย่างไร
ผิวหนังของคุณจะรับสัมผัสได้เท่ากันทุกแห่งหรือไม่
|
|
ผิวหนังนอกจากจะเป็นอวัยวะห่อหุ้มร่างกายแล้ว
ยังเป็นอวัยวะรับความรู้สึกสัมผัสที่กว้าง
กว่าอวัยวะรับความรู้สึกอื่นๆ อีกด้วย เนื่องจากผิวหนังจะมีหน่วยรับความรู้สึกสัมผัสจำนวนนับ
ล้านเซลล์ ที่ต้องสัมผัสกับสิ่งเร้าภายนอกมากมายตลอดเวลาเพื่อส่งข้อมูลไปยังสมองอย่าง
ต่อเนื่องทำให้เรารับรู้สภาพแวดล้อมรอบตัวตลอดเวลา |
ผิวหนังของคนมีพื้นที่มากมายแต่บางส่วนของผิวหนังอาจมีปลายประสาท
(nerve
ending) ซึ่งมีหน่วยรับความรู้สึกอยู่มากบ้างน้อยบ้างแตกต่างกัน โดยหน่วยรับความรู้สึก
แต่ละชนิด จะไวต่อการกระตุ้น เฉพาะอย่างเช่น หน่วยรับความรู้สึกเกี่ยวกับความดันจะมี
ลักษณะคล้ายหัวหอมผ่าซีก และมีปลายประสาทเดนไดรต์อยู่ตรงกลาง มีเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
หุ้มปลายประสาทอยู่รอบๆ หน่วยรับความรู้สึกนี้ฝังลึกอยู่ในผิวหนังบริเวณของหนังแท้
(dermis) ส่วนหน่วยรับความรู้สึกเจ็บปวดจะมีปลายประสาทเดนไดรต์ที่แทรกอยู่ในชั้นหนังกำพร้า
(epidermis) นอกจากนี้ใต้ชั้นหนังแท้ (dermis) ยังมีชั้นเนื้อเยื่อเกี่ยวพัน
(subcutaneous
tissue) อยู่อย่างหลวมๆ
|
หน่วยรับความรู้สึกบางหน่วยอาจอยู่อย่างอิสระบางหน่วยพันอยู่รอบเส้นขน
ดังนั้นเมื่อ
ลูบเส้นขนเบาๆ ก็จะรับรู้สัมผัสได้เช่นกัน (ดังภาพ 3.28) (ตารางที่ 1)
|
|
ภาพที่
3.28 ปลายประสาทที่ทำหน้าที่รับความรู้สึกต่างๆ บริเวณผิวหนัง
|
การที่ผิวหนังบางบริเวณมีหน่วยรับความรู้สึกสัมผัสมากกว่าส่วนอื่นทำให้
ผิวหนังส่วนนั้น
ไวต่อความรู้สึกมากว่าผิวหนังส่วนอื่น จะเห็นได้จากภาพเปรียบเทียบ (3.29)
โดยอวัยวะที่มี
ขนาดต่างกันในภาพ แสดงถึงความไวในการรับความรู้สึกสัมผัสของอวัยวะนั้นๆ จากภาพ
จะเห็นได้ว่ามือและริมฝีปากเป็นส่วนที่รับความรู้สึกสัมผัสได้มาก
|
|
ภาพที่
3.29 ภาพเปรียบเทียบความไวในการรับสัมผัสของอวัยวะต่างๆ
|
ตารางที่ 1 ภาพแสดงลักษณะเซลล์รับความรู้สึกของตัวรับ
(receptors) ต่างๆ ซึ่งเป็นปลาย
ของเส้นประสาท ชนิดต่างๆ
|
รูปร่างลักษณะปลายประสาท |
ชื่อและหน้าที่ |
|
Nociceptors รับความรู้สึกร้อนเย็น คัน
ความหนา ความยืด
|
|
Merkel discs แยกแยะความรู้สึกสัมผัส (touch pressure) |
|
root hair plexuses แสดงอาการขนลุก
จาการรับสัมผัสที่ขน
|
|
Meissners corpuscle - รับความรู้สึกสัมผัสเบาๆ |
|
Krauses corpuscle รับรู้สัมผัสที่เกี่ยวกับความเย็น
|
|
Pacinian corpuscle รับรู้แรงกดหนักๆ การสั่นเร็วๆ (deep pressure,
touch) |
|
Ruffinis corpuscle รับรู้สัมผัสที่เป็นความร้อน |
|
free nerve ending - รับความรู้สึกเจ็บปวด |
|
propriocepters muscle spinders และ golgi tendon organs - รับความรู้สึกเกี่ยวกับการเคลื่อนไหวของข้อต่อ |
|
เชิญลองมาทดสอบความไวในการรับสัมผัสของผิวหนังกันดีกว่า
(คลิก)
|
|
|
|