เมื่อพูดถึงระบบประสาท หลายคนมักคิดถึงเฉพาะการทำงานของเส้นประสาทในสมองเท่านั้น เพราะเราท่านมักจะได้ยินได้ฟังมาว่า หากใครมี อาการผิดปกติทางระบบประสาทโดยมากจะหมายถึง คนที่มี สติสัมปชัญญะ ไม่ค่อยสมบูรณ์หรือที่ เรียกว่า “ บ้า”

          ในความเป็นจริงแล้ว ระบบประสาทไม่ได้จำกัดอยู่แต่เฉพาะในสมอง เท่านั้น แต่เป็นการวางสายงาน ออกไปตามจุดต่างๆ ทั่วร่างกายเป็น เครือข่าย การสื่อสารที่ควบคุมการทำงานของร่างกาย ทำให้เรามีความรู้สึก มีการ เคลื่อนไหวและสามารถคิดได้ รวมทั้งควบคุมการทำงานของอวัยวะภายในทั้งหมด โดยระบบประสาทประกอบขึ้นจาก เซลล์ประสาท (nerve cell) ซึ่งมีรูปทรงยาวเรียวนับพันล้านเซลล์ที่จะนำส่งสัญญาณประสาทความเร็วสูงไปทั่วร่างกาย
ในเวลาอันรวดเร็ว

 








ภาพที่ 1.1 ก: ภาพแสดงส่วนของสมองใหญ่และสมองน้อย
                 ข: ภาพแสดงลักษณะของเซลล์ประสาทหลายขั้ว


             ระบบประสาทเป็นระบบที่มีความสำคัญในการควบคุมการทำงานและการตอบสนอง
ของร่างกายต่อสิ่งแวดล้อม ประกอบด้วยสมองและไขสันหลัง โดยการรับความรู้สึกจากสิ่งเร้าทั้งภายในและภายนอกร่างกาย ซึ่งมีสมองเป็นศูนย์กลางควบคุม สมองจะรับข้อมูล ข่าวสารจากเซลล์ประสาท แบ่งกลุ่มจัดเก็บ ส่งต่อ และสั่งการไปยังทุกส่วนของร่างกาย ข้อมูลข่าวสารทั้งหมดจะถูกนำเข้า และนำออกจากส่วนต่างๆของร่างกายผ่านโครงข่ายประสาทไขสันหลัง ซึ่งมีเส้นประสาทไขสันหลัง 31คู่ แตกแขนงออกจากไขสันหลังโดยเป็นส่วนที่ต่อมาจากสมอง
เริ่มต้นตั้งแต่ช่วงของกะโหลกศีรษะ ทอดยาวลงมาสิ้นสุดที่กระดูกสันหลังระดับเอว และได้รับ
การปกป้องเหมือนอยู่ในอุโมงค์ ของกระดูกสันหลัง โดยแขนงต่างๆของไขสันหลังจะทอดตัว
ไปยังทุกส่วนของร่างกาย





ภาพที่1.2 ก: โครงข่ายประสาทและไขสันหลัง (มองทางด้านหลัง)
                    ข: ตำแหน่งของเส้นประสาทไขสันหลัง (มองจากด้านหลัง)

          ส่วนเส้นประสาทจะเป็นสายเข้าของสัญญาณของระบบประสาทประกอบด้วยมัด
ของเส้นใยประสาทที่นำข้อมูลประสาทไปตามเส้นใยเหล่านี้เป็นระยะทางไกลๆด้วยเวลา
อันรวดเร็ว เส้นใยประสาทรับความรู้สึกจะนำข้อมูล ข่าวสารจากตัวรับความรู้สึกจากผิวหนัง
ลูกตาและอวัยวะรับความรู้สึกอื่นๆ ส่งไปยังสมองและไขสันหลังเพื่อสั่งการไปยังกล้ามเนื้อ
ให้ตอบสนองต่อสิ่งเร้าที่ได้รับอย่างรวดเร็ว







ภาพที่ 1.3 การเกิดปฏิกริยาตอบสนอง


          จากภาพ สัญญาณประสาทจากการที่เด็กชายมองเห็นลูกบอลลอยอยู่ในอากาศ แจ้งไป
ยังสมองโดยส่งสัญญาณไปตามเส้นประสาท สมองแปลผลแล้วส่งข้อมูลกลับเพื่อสั่งให้
กล้ามเนื้อแขนยกขึ้นคว้าลูกบอลนั้นไว้ จะเห็นได้ว่าโครงข่ายระบบประสาททำงานด้วย
ความรวดเร็วภายในเวลาไม่กี่วินาที คราวนี้เราลองมาทดสอบดูซิว่าเวลาในการเกิดปฏิกิริยา
ดังกล่าวจะใช้เวลานานเท่าใด


ทดสอบความเร็วของการทำงานโครงข่ายระบบประสาท

- เด็กคนหนึ่งกำมือหลวมๆ ยกขึ้น
เตรียมพร้อมไว้ แล้วให้เพื่อน   
ปล่อยไม้บรรทัดลงมา
- ทันทีที่เห็นไม้บรรทัดตก ให้
พยายามจับไว้ให้ได้ แล้วจับเวลาด้วย

   ผล : ยิ่งจับได้ใกล้ปลายล่างของ
          ไม้บรรทัดมากเท่าไหร่
           ยิ่งแสดงว่า ปฏิกิริยาของ
          เด็กคนนี้เร็วขึ้นเท่านั้น