1. อวัยวะใดที่ช่วยให้คนและสัตว์รับรู้เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม

2. คนเรามองเห็นภาพได้อย่างไร

3. โดยทั่วไปแพทย์รับบริจาคส่วนไหนของดวงตาเมื่อผู้บริจาค
     เสียชีวิต

4. ถ้าร่างกายขาดวิตามินเอ จะมีผลอย่างไรต่อการมองเห็น

5. เมื่อทานมะยม เรารู้สึกถึงรสเปรี้ยวของมะยมได้อย่างไร

6. ขณะเป็นหวัดเรารับรู้รสอาหารเปลี่ยนไปหรือไม่

         


          สัตว์มีกระดูกสันหลังมีความสามารถตรวจสอบและตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของ
สิ่งแวดล้อมได้แตกต่างกัน สัตว์บางชนิดเคลื่อนไหวอย่างรวดเร็วตลอดเวลาเพื่อหาเหยื่อ
หนีศัตรู หรือต่อสู้กับศัตรู สัตว์เหล่านี้ได้วิวัฒนาการระบบรับความรู้สึกเพื่อตอบสนอง
ต่อการเปลี่ยนแปลงของ แสงสว่าง อุณหภูมิ ความดันและส่วนประกอบทางเคมีของ
สภาพแวดล้อมภายนอก สัตว์ชนิดต่างๆ จะเลือกตอบสนองให้สอดคล้องกับสภาพแวดล้อม
ที่อาศัยอยู่ เช่น สัตว์ที่ออกหากินเวลากลางคืนมักจะตาบอดสีแต่่มีอวัยวะเกี่ยวกับการรับเสียง
ดีเป็นพิเศษ  ผีเสื้อกลางคืนหลายชนิดได้ยินเสียงที่ความถี่ต่างๆ นกทะเลสามารถมองเห็นปลา
ที่เป็นเหยื่อในทะเลแม้นกจะบินสูงหลายสิบเมตรแต่พวกนี้ไม่สามารถดมกลิ่นได้

 

ภาพที่3.1 ตัวอย่างสัตว์ที่มีความสามารถพิเศษในการปรับตัว
เข้ากับสิ่งแวดล้อม

ก. ผีเสื้อ        ข. นกฮูก       ค. นกทะเล


คุณสงสัยไหมว่าอวัยวะรับความรู้สึกสามารถรับความรู้สึก
และตอบสนองต่อสิ่งเร้าได้อย่างไร

 

          ในการตอบสนองต่อสิ่งเร้าหรือสิ่งกระตุ้นของสิ่งมีชีวิต มักมีกลไกในการเกิด
เป็น 3 ขั้นตอน ดังนี้
ี้
          1. เซลล์รับสัมผัส (receptor cells) ของอวัยวะรับความรู้สึกจะถูกเปลี่ยนแปลง
เนื่องจากได้รับการกระตุ้นโดยพลังงาน พลังงานที่กระตุ้นนี้จะถูกเปลี่ยนเป็นกระแสไฟฟ้า
ที่เคลื่อนที่ไปตามกระแสประสาท


          2. ในระบบประสาท แรงกระตุ้นที่เป็นกระแสไฟฟ้าจะถูกส่งต่อไปยังอวัยวะตอบสนอง



          3. อวัยวะตอบสนอง (effector organs or cells) ได้แก่ กล้ามเนื้อและต่อมต่างๆ
จะมีการหดตัวหรือหลั่งสารเพื่อตอบสนองต่อข้อมูลต่างๆ ที่ได้รับจากอวัยวะรับสัมผัส

              ภาพที่ 3.2 ภาพจำลองกระบวนการตอบสนองต่อสิ่งเร้าของอวัยวะรับสัมผัส