รองศาสตราจารย์ ดร.นายแพทย์ ชัยเลิศ พิชิตพรชัย
ผู้อำนวยการสถาบันนวัตกรรมการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยมหิดล
1 สิงหาคม 2561
นวัตกรรม หมายถึง สิ่งที่ประดิษฐ์คิดค้นหรือสร้างสรรค์ขึ้นใหม่ หรือพัฒนาเปลี่ยนแปลงไปจากเดิม ซึ่งอาจเป็นสิ่งของ ผลิตภัณฑ์ เทคโนโลยี ความคิด วิธีการ เป็นต้น และเป็นสิ่งที่มีประโยชน์ต่อเศรษฐกิจและสังคม หรือสร้างมูลค่าเพิ่ม
การเรียนรู้ หมายถึง กระบวนการเรียนรู้ที่เกิดจากการที่สมองรับรู้สิ่งเร้าหรือตัวสกระตุ้น ผ่านอวัยวะรับสัมผัสต่างๆ เช่น แสงผ่านตา เสียงผ่านหู กลิ่นผ่านจมูก รสผ่านลิ้น สัมผัสผ่านผิวหนัง และความรู้สึกทางจิตใจผ่านระบบการรับรู้อารมณ์ (Limbic system) เมื่อสมองรับรู้การกระตุ้นแล้วเกิดการประมวลผล อาจผนวกความรู้เก่าจากสมองส่วนเก็บความจำ คิดไตร่ตรอง แล้วสรุปเป็นแนวคิดรวบยอด ทำให้เกิดการเรียนรู้ ความจำและความรู้สึก และสุดท้ายทำให้มีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม
นอกจากการเรียนรู้ผ่านระบบประสาทรับความรู้สึกแล้ว มนุษย์ยังสามารถเรียนรู้ผ่านระบบประสาทมอเตอร์โดยควบคุมกล้ามเนื้อโครงร่างของอวัยวะต่างๆ เช่น มือ แขน ขา ลำตัว คอ ปากและเส้นเสียง เป็นต้น ทำให้เกิดการเคลื่อนไหว เกิดการฝึกฝนของการหดตัวของกล้ามเนื้อโครงร่าง จากการลองผิดลองถูก จนเกิดความเชี่ยวชาญและความชำนาญในการปฏิบัติ โดยมีการกำกับด้วยใจ ซึ่งประกอบด้วยสติ สัมปชัญญะ ทำให้เกิดความรู้ ความจำ ความรู้สึกและอารมณ์ จนเกิดปัญญาและจิตปัญญา สามารถนำไปประยุกต์ในชีวิตประจำวันและทำงานต่างๆ ให้สำเร็จลุล่วงไปได้
องค์ประกอบของการเรียนรู้
โดยสรุป ชัยเลิศ พิชิตพรชัย (2561) ให้ความหมายของกระบวนการเรียนรู้ว่า ประกอบด้วยองค์ประกอบ 3 ประการ ได้แก่ กระบวนการเรียนรู้ที่ผู้เรียน
- นำเข้าข้อมูล สารสนเทศ และความรู้ ผ่านระบบประสาทสัมผัสต่างๆ ของร่างกายสู่สมอง เพื่อรู้จำ ประมวลผล คิด วิเคราะห์ สังเคราะห์
- ฝึกฝนหรือปฏิบัติ ผ่านระบบมอเตอร์ของสมองและกล้ามเนื้อโครงร่างที่อวัยวะต่างๆ จนเกิดความสามารถในการปฏิบัติ มีความชำนาญหรือเชี่ยวชาญในการปฏิบัติด้วยอวัยวะหรือส่วนของร่างกาย (เช่น มือ แขน ขา ลำตัว คอ ปากและเส้นเสียง เป็นต้น) และ
- กำกับด้วยใจ ประกอบด้วย สติ สัมปชัญญะ ปัญญา และจิตปัญญา เพื่อนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิต สำหรับการแก้ปัญหา และการทำงานต่างๆ ให้สำเร็จลุล่วงไปได้
นวัตกรรมการเรียนรู้ หมายถึง การปรับเปลี่ยนหรือพัฒนาตัวกระตุ้นหรือสื่อการเรียนรู้ และ/หรือการปรับเปลี่ยนหรือพัฒนากระบวนการเรียนรู้ ที่สร้างสรรค์ขึ้นใหม่ ไม่มีใครเคยทำมาก่อน เพื่อทำให้เกิดการเรียนรู้ผ่านระบบประสาทสัมผัส ระบบประสาทมอเตอร์ ระบบสมองเกี่ยวกับความจำ ความรู้สึกและอารมณ์ ยังผลให้เกิดปัญญาและจิตปัญญา ซึ่งสามารถนำไปประยุกต์ใช้ในชีวิตประจำวันและการทำงานต่างๆ ให้สำเร็จลุล่วงไปได้
สถาบันนวัตกรรมการเรียนรู้ มีหน้าที่ในการผลิตบัณฑิตในระดับบัณฑิตศึกษา ให้สามารถสร้างสรรค์นวัตกรรมการเรียนรู้ ไม่ว่าจะเป็นสื่อการเรียนการสอน และสามารถพัฒนากระบวนการเรียนรู้รูปแบบใหม่ๆ จนทำให้ผู้เรียนเกิดปัญญาและจิตปัญญา ทั้งนี้ สถาบันนวัตกรรมการเรียนรู้ผลิตบัณฑิตโดยอาศัยคำขวัญที่ว่า “รู้จริง รู้นาน รู้สร้างสรรค์ สื่อสารได้”
