ฮอร์โมนหนึ่งอาจมีผลแตกต่างกันต่อเนื้อเยื่อ
หรือเซลล์เป้าหมายที่ต่างกัน เช่น ฮอร์โมนอีสโทรเจน ซึ่งเป็นฮอร์โมนเพศหญิง
จะกระตุ้นให้ไข่เจริญเติบโต แต่ในขณะเดียวกัน ก็มีผลในการกระตุ้นให้กระดูกตามยาว
(long bone) เจริญขึ้น และเมื่อถึงระยะหนึ่ง ก็ทำให้เนื้อเยื่อบริเวณก่อนถึงปลายกระดูกหรือเอพิไฟเซียลเพลท
(epiphyseal plate) ปิดลงด้วย นอกจากนี้ กระบวนการใดกระบวนการหนึ่ง
ของร่างกาย เช่นการเจริญเติบโต อาจต้องอาศัยการทำงานของหลายๆ
ฮอร์โมนร่วมกัน ได้แก่ ต่อมใต้สมองส่วนหน้า ต่อมไทรอยด์ ตับอ่อน
และฮอร์โมนเพศและอี่นๆ ร่วมด้วย
|
โครงสร้างของกระดูก
ซ้าย:
กระดูกที่เอพิไฟเซียลเพลทยังไม่ปิดซึ่งจะแบ่งเซลล์ทำให้กระดูกยาวอีกได้
ขวา: กระดูกที่เอพิไฟเซียลเพลทปิดแล้วจะไม่ยาวเพิ่มทำให้ส่วนสูงไม่เพิ่มได้
|
หน้าที่ของฮอร์โมนที่สำคัญมีดังนี้
1.
การสืบพันธุ์ โดยการกระตุ้นการเจริญเติบโตของอวัยวะสืบพันธุ์
ได้แก่ การสร้างเซลล์สืบพันธุ์ การเจริญเติบโตและพัฒนาการตามวัย
เช่นฮอร์โมนเทสโทสเทอโรน อีสโทรเจน โพรเจสเทอโรน ฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองส่วนหน้าได้แก่
LH และ FSH
|
ฮอร์โมนเกี่ยวกับการสืบพันธุ์จะควบคุมการเจริญของไข่ในเพศหญิง และอสุจิในเพศชาย กระตุ้นลักษณะทางเพศและขบวนการต่างๆ เพื่อให้พร้อมในการสืบพันธุ์ |
2. การเจริญเติบโต กระตุ้นทำให้มีการเปลี่ยนแปลงรูปร่าง (metamorphosis) การเติบโตเป็นผู้ใหญ่ (maturation) เช่น การทำงานของโกรทฮอร์โมน อินซูลิน กลูโคคอร์ติคอยด์ และฮอร์โมนเพศ
3.
การรักษาสภาวะภายในร่างกายให้คงที่ เช่น
การรักษาปริมาณน้ำในร่างกาย ความดันโลหิต สารอิเล็กโทรไลต์
ความเป็นกรดด่าง ระดับน้ำตาลในเลือด และแคลเซียมในเลือดเป็นต้น
4. การสร้างและใช้พลังงาน โดยการควบคุมอัตราเมแทบอลิซึมของคาร์โบไฮเดรต ไขมัน และโปรตีน เช่น ฮอร์โมนอินซูลิน กลูคากอน ไทรอยด์ฮอร์โมน เป็นต้น
เมื่อมีความกลัวหรือความตื่นเต้นฮอร์โมนจะกระตุ้นให้เกิดการสร้างพลังงานได้จำนวนมาก
โดยต่อมหมวกไตหลั่งฮอร์โมนชื่ออิพิเนฟรินหรืออะดรีนาลีน
เตรียมพร้อมในการเผชิญหน้าหรือต่อสู้กับอันตรายหรือหลบหนี
( fight or flight) ทำให้สามารถทำกิจกรรมต่างๆ ที่ปกติไม่สามารถทำได้
เช่น ยกตู้เสื้อผ้า ยกตู้เย็น อุ้มคนอื่นเพื่อหนีอันตรายได้
เป็นต้น
จะเห็นว่าการทำหน้าที่ของฮอร์โมนในการทำงานอย่างใดอย่างหนึ่งต้องทำงานโดยฮอร์โมนหลายๆ
ชนิดทำหน้าที่ร่วมกัน เสริมฤทธิ์กัน หรือต่อต้านกันเพื่อให้ร่างกายสามารถทำงานหรือพัฒนาการ
ไปได้ตามปกติ
|