จุลสารนวัตกรรม ฉบับที่ 78 – นวัตกรรมจากสถาบัน : เรื่อง การเกิดสารแปลกปลอมที่เป็นสารประกอบคีโตโปรเฟนเมทิลเอสเทอร์ในกระบวนการวิเคราะห์ยาในปัสสาวะม้าด้วยวิธี GC–MS โดยใช้วิธีการสกัดตัวอย่างแบบ liquid-liquid extraction ในสภาวะที่เป็นด่าง

จุดประสงค์ของงานวิจัย
        งานวิจัยนี้เป็นการศึกษาการเกิดสารแปลกปลอมที่เป็นสารประกอบคีโตโปรเฟนเมทิลเอสเทอร์ (KME) ที่เกิดขึ้นระหว่างกระบวนการสกัดสารตัวอย่างโดยใช้วิธี liquid-liquid extraction ในสภาวะที่เป็นด่าง (LLE) ซึ่งเป็นขั้นตอนการวิเคราะห์ยาพื้นฐานในตัวอย่างปัสสาวะม้าด้วยการวิเคราะห์แบบวิธี gas chromatography mass spectrometry (GC–MS)

ข้อค้นพบจากงานวิจัย
        จากการศึกษาพบว่ามีสัญญาณที่ไม่รู้ชนิดของสารประกอบในโครมาโทแกรมของ GC–MS ในตัวอย่างปัสสาวะม้าบางตัว ซึ่งจากการวิเคราะห์เพิ่มเติมโดยการเทียบ mass spectral กับสารมาตรฐาน KME ที่สังเคราะห์ขึ้นพบว่าเป็นสารชนิดเดียวกัน แต่เนื่องจากสารประกอบ KME ไม่ใช่สารเมแทบอไลต์ของคีโตโปรเฟน (ketoprofen) ในปัสสาวะของม้า จึงสันนิษฐานว่าการเกิดขึ้นของสารประกอบ KME อาจเกิดขึ้นระหว่างกระบวนการสกัดสารตัวอย่างโดยวิธี liquid-liquid extraction ในสภาวะที่เป็นด่าง อันเป็นผลจากปฏิกิริยาระหว่างคีโตโปรเฟนในปัสสาวะม้ากับเมทานอลที่ใช้เป็นตัวทำละลายของสารมาตรฐานภายใน (internal standard) ที่เติมเข้าไป อย่างไรก็ตามจากการศึกษาไม่พบสารแปลกปลอมในตัวอย่างปัสสาวะม้าที่เป็นการทดลองควบคุมคือการทดลองในตัวอย่างที่ไม่มีคีโตโปรเฟน ถึงแม้ว่าจะเติมคีโตโปรเฟนและเมทานอลเข้าไปก็ตาม การศึกษาเพิ่มเติมพบว่าเอนไซม์ไลเปสจากแบคทีเรียในตัวอย่างปัสสาวะม้าเป็นปัจจัยสำคัญในการเกิดขึ้นของสารประกอบ KME สมมติฐานนี้ได้รับการยืนยันเมื่อเติมสารประกอบคีโตโปรเฟน เมทานอล และเอนไซม์ไลเปส ลงไปในตัวอย่างปัสสาวะม้าที่เป็นการทดลองควบคุม พบสารแปลกปลอมที่เป็นสารประกอบ KME เกิดขึ้น เพราะเอนไซม์ไลเปสสามารถเร่งปฏิกิริยา esterification ระหว่างสารประกอบคีโตโปรเฟนกับเมทานอลเกิดเป็นสารประกอบ KME ได้ ตามปฏิกิริยาในรูปที่ 1 นอกจากนี้จากการศึกษายังพบการเกิดสารแปลกปลอมที่เป็นสารประกอบเมทิลเอสเทอร์ของกลุ่มยา NSAID ที่หมู่คาร์บอกซิลิกอย่างฟลูนิซิน (flunixin) โดยเมื่อเติมยาฟลูนิซิน เมทานอล และเอนไซม์ไลเปสลงไปในปัสสาวะม้าที่เป็นการทดลองควบคุมพบการเกิดของสารประกอบเมทิลเอสเทอร์ของฟลูนิซิน ผลการศึกษานี้จะเป็นประโยชน์ต่อนักวิทยาศาสตร์ในการวิจัยต่อยอดและการวิเคราะห์ยาในปัสสาวะของม้า

เอกสารอ้างอิง:

• Sangawitayakorn, C., Chenprakhon, P., Wilairat, P., & Chantiwas, R. (2024). Formation of ketoprofen methyl ester artifact in GC–MS analysis of basic drugs in horse urine using alkaline liquid-liquid extraction. Arabian Journal of Chemistry, 17(5), 105727.