นิโคติน (Nicotine) เป็นสารเคมีที่พบมากในใบยาสูบและเป็นสารที่ทำให้เกิดการเสพติดในบุหรี่และผลิตภัณฑ์ยาสูบอื่นๆ นิโคตินมีลักษณะเป็นของเหลวใสไม่มีสีและมีกลิ่นเฉพาะตัว ในปริมาณน้อย นิโคตินสามารถกระตุ้นระบบประสาทและทำให้รู้สึกผ่อนคลาย แต่ในปริมาณมาก มันเป็นพิษและอาจเป็นอันตรายต่อร่างกาย
🤒 คุณสมบัติและผลกระทบของนิโคติน
การกระตุ้นระบบประสาท: เมื่อสูบบุหรี่ นิโคตินจะเข้าสู่กระแสเลือดและเดินทางไปยังสมองอย่างรวดเร็ว มันจะกระตุ้นการหลั่งสารเคมีในสมองที่เรียกว่าโดพามีน (dopamine) ซึ่งทำให้เกิดความรู้สึกพึงพอใจและลดความเครียด นี่คือเหตุผลหลักที่ทำให้คนติดบุหรี่
การเสพติด: นิโคตินเป็นสารที่มีความสามารถในการทำให้เกิดการเสพติดสูง การสูบเพียงไม่กี่ครั้งก็สามารถทำให้เกิดการพึ่งพิงทางกายและจิตใจได้ เมื่อไม่มีนิโคติน ร่างกายจะมีอาการถอน (withdrawal symptoms) เช่น หงุดหงิด วิตกกังวล และมีความอยากสูบบุหรี่อย่างมาก
ผลกระทบต่อสุขภาพ: นิโคตินไม่เพียงแต่เป็นสารเสพติด แต่ยังมีผลกระทบต่อสุขภาพอื่นๆ เช่น เพิ่มความดันโลหิต เร่งการเต้นของหัวใจ และทำให้หลอดเลือดหดตัว นอกจากนี้ยังเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดโรคหัวใจและหลอดเลือด
ความเสี่ยงต่อการใช้ผลิตภัณฑ์ทดแทนนิโคติน: ผลิตภัณฑ์ทดแทนนิโคติน เช่น บุหรี่ไฟฟ้า แผ่นแปะนิโคติน หรือหมากฝรั่งนิโคติน ถูกใช้เพื่อช่วยลดการสูบบุหรี่และอาการถอน แต่การใช้ผลิตภัณฑ์เหล่านี้ควรอยู่ภายใต้การดูแลของแพทย์ เนื่องจากนิโคตินยังคงมีผลกระทบต่อสุขภาพ
🤮 วิธีการลดการเสพติดนิโคติน
การบำบัดพฤติกรรม: การเข้าร่วมกลุ่มสนับสนุนหรือการบำบัดพฤติกรรมสามารถช่วยให้ผู้ที่ต้องการเลิกบุหรี่ได้รับการสนับสนุนและคำแนะนำที่มีประโยชน์
การใช้ยาทดแทนนิโคติน: ผลิตภัณฑ์ทดแทนนิโคติน เช่น แผ่นแปะหรือหมากฝรั่ง สามารถช่วยลดความอยากนิโคตินและอาการถอน แต่ควรปรึกษาแพทย์ก่อนใช้
การใช้ยาเลิกบุหรี่: มียาบางชนิดที่ช่วยลดความอยากนิโคตินและช่วยให้เลิกบุหรี่ได้ เช่น วาเรนิคลิน (varenicline) และบูโพรพิออน (bupropion)
❤️ การรู้จักและเข้าใจนิโคตินเป็นสิ่งสำคัญในการตัดสินใจเลิกสูบบุหรี่ การให้ความรู้และการสนับสนุนที่เหมาะสมสามารถช่วยให้ผู้ที่ติดบุหรี่เลิกสูบได้อย่างมีประสิทธิภาพและปลอดภัย
โดยคณะทำงานสถาบันนวัตกรรมการเรียนรู้เป็นส่วนงานปลอดบุหรี่
สถาบันนวัตกรรมการเรียนรู้ มหาวิทยาลัยมหิดล
