ในปัจจุบันเมื่อความก้าวหน้าของความรู้พันธุศาสตร์โมเลกุลได้พัฒนาขึ้นอย่างมาก ก็ยิ่งมีงานวิจัยมาศึกษาเปรียบเทียบความสัมพันธ์ทางสายพันธุ์และสนับสนุนการศึกษาวิวัฒนาการของสิ่งมีชีวิตมากขึ้น ขณะนี้นักชีววิทยาที่ศึกษาเกี่ยวกับวิวัฒนาการนั้นแบ่งขั้วทางแนวคิดออกได้เป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มที่เห็นด้วยกับแนวคิดของดาร์วินเกี่ยวกับกลไกการคัดเลือกโดยธรรมชาติ ได้แก่ สตีเฟน พิงเกอร์ (Stephen Pinker) เอ็ดวาร์ด โอ วิลซัน (Edward O Wilson) แมทท์ ริดลีย์ (Matt Ridley) และ มาร์ค ริดลีย์ (Mark Ridley) สำหรับอีกกลุ่มที่ดูจะไม่เห็นด้วยกับแนวคิดส่วนหนึ่งของดาร์วินเพราะเห็นว่ากลไกดังกล่าวยังไม่สามารถอธิบายความซับซ้อนของการเกิดวิวัฒนาการได้อย่างสมบูรณ์ และไม่แน่ว่าวิวัฒนาการเกิดจากการเปลี่ยนแปลงอย่างช้าๆ จริงหรือไม่ นักชีววิทยาเหล่านี้ได้แก่ นิลส์
เอลเดร็จ (Niles Eldredge) สตีเฟน เจ กูล (Stephen J Gould) สต๊วท คาฟแมน (Stuart Kauffman) และ สตีเวน โรส (Steven Rose)

           ตัวอย่างข้อสังเกตหนึ่งที่น่าคิดของสตีเฟน เจ กูล (Stephen J Gould, พ.ศ.2484-2545) กล่าวว่ามีหลายกรณีที่วิวัฒนาการไม่ได้เกิดขึ้นอย่างค่อยเป็นค่อยไปดังที่ดาร์วินตั้งสมมติฐานไว้ เช่น เป็นที่รู้กันดีว่าไดโนเสาร์ได้สูญพันธุ์ไปอย่างสิ้นเชิงในเวลาอันรวดเร็ว เมื่อประมาณ   65 ล้านปีก่อน และเปิดทางให้สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมนำหน้าขึ้นมาทั้งในด้านจำนวนและความหลากหลายจนถึงปัจจุบัน จึงดูเหมือนว่าการเกิดสิ่งมีชีวิตใหม่ที่ต่างจากเดิมนั้นอาจเกิดขึ้นจากเหตุการณ์บังเอิญก็เป็นได้