เทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อสร้างสุขภาวะ
เรื่อง : ดร.มนัสวี ศรีนนท์
บทความเรื่องนี้ ผู้เขียนได้จากแรงจูงใจที่เกิดจากคำถามในใจที่มีมานานแล้ว นั่นคือการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศของคนเราทุกวันนี้มีสถานะทำให้เกิดความสุข สะดวก สบาย สำราญ เท่านั้น หรือทำให้เกิดความทุกข์ยากลำบากด้วย แต่ถ้าบอกว่าทำให้เกิดความลำบาก แล้วทำไมจึงมีแต่คนอยากจะได้เทคโนโลยีสารสนเทศมาช่วยทำให้ตนเองพึงพอใจ ตลอดถึงบางครั้งก็ยินยอมที่จะสูญเสียหรือลงทุนทรัพย์เป็นจำนวนมาก เพื่อให้ได้มาซึ่งเทคโนโลยีสารสนเทศดังกล่าว
อาศัยเหตุผลที่ต้องการจะรู้ว่าเทคโนโลยีสารสนเทศทำให้เกิดความสุขได้หรือไม่ หรือถ้าทำให้เกิดได้จะเป็นสุข สะดวก สบายในลักษณะแบบไหน โดยเฉพาะความสุขตามที่มีแนวคิดและทฤษฎีต่าง ๆ พูดถึงไว้ คือความสุขสบายทางกาย ทางจิตใจ ทางปัญญา ตลอดถึงทางสังคมและสิ่งแวดล้อม ดังนั้น เพื่อให้จะได้ตรวจสอบถึงประโยชน์หรือความสุขสะดวกสบายที่เกิดขึ้นจากการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศที่ใช้กันอยู่ ผู้เขียนจะได้แสดงรายละเอียดในแต่ละด้านของสุขภาวะกับการใช้เทคโนโลยีสารเทศ ดังต่อไปนี้
1. เทคโนโลยีสารสนเพื่อสร้างสุขภาวะด้านกาย
โดยส่วนใหญ่ คนเราเมื่อใช้เทคโนโลยีสารสนเทศย่อมคาดหวังถึงความสะดวกสบาย โดยเฉพาะด้านร่างกายหรือการดำเนินชีวิต ด้วยประโยชน์ในลักษณะเช่นนี้ถือว่าเป็นเป้าประสงค์แรก ๆ ของเทคโนโลยีสารเทศนั่นเอง ดังจะเห็นจากเมื่อแต่ละคนเกิดความลำบากในการทำสิ่งต่าง ๆ มักจะนำเทคโนโลยีสารสนเทศมาใช้ เช่น คนที่เรียนหนังสือก็ได้ประโยชน์จากเทคโนโลยีสารเทศในการค้นคว้าหาความรู้เพิ่มเติม คนทำงานก็ได้ใช้เทคโนโลยีสารเทศช่วยเหลือในการบริหารจัดการจนทำให้ไม่เสียเวลาในการทำงาน หรือแม้แต่คนที่มีปัญหาทางด้านร่างกายก็ยังใช้เทคโนโลยีสารเทศมาเป็นเครื่องมือช่วยเหลือประคับประคองชีวิตให้อยู่รอดต่อไปได้เหมือนกัน เป็นต้น จึงกล่าวได้ว่าเทคโนโลยีสารเทศทำให้เกิดสุขภาวะทางด้านกายได้เป็นมาก เรียกว่ามากจนกลายเป็นอวัยวะส่วนหนึ่งของร่างกายไปแล้ว ส่วนที่เทคโนโลยีสารเทศจะเป็นโทษหรือก่อให้เกิดความลำบากก็เป็นไปได้ หากใช้ไม่เป็นประโยชน์หรือใช้อย่างเป็นทาส
2. เทคโนโลยีสารสนเพื่อสร้างสุขภาวะด้านจิตใจ
สำหรับการใช้เทคโนโลยีสารเทศแล้วทำให้เกิดสุขภาวะทางจิตใจนัั้นเป็นไปได้ไม่แตกต่างจากทางร่างกาย เพราะการใช้เทคโนโลยีสารเทศนี้ทำให้เกิดความคล่องตัวในการติดต่อประสานงานหรือแม้แต่จะทำอะไรก็ทำได้สะดวก คล่องแคล่วว่องไว เป็นที่ถูกต้องหรือพึงพอใจของคนใช้เป็นอย่างยิ่ง ดังนั้น สุขภาวะทางจิตใจนั้นเกิดขึ้นจากการใช้เทคโนโลยีสารเทศได้แน่นอน เพราะเทคโนโลยีสารเทศช่วยทำให้ความรู้สึกขาดได้ถูกเติมเต็ม อีกนัยหนึ่ง ความปรารถนาที่อยู่ภายในจิตใจของผู้ใช้เทคโนโลยีสารเทศได้รับการตอบสนองไปด้วยทุกครั้งที่มีการใช้เทคโนโลยีสารเทศ ส่วนความทุกข์หรือความไม่สบายใจจากการใช้เทคโนโลยีสารเทศนั้นก็เป็นไปได้เหมือนกัน เพราะเมื่อใช้เทคโนโลยีสารเทศบ่อย ๆ หรือถี่มากย่อมมีโอกาสที่จะเสพติดเทคโนโลยีสารเทศจนไม่สามารถอยู่ห่างได้ ทั้งนี้ หากเป็นเช่นนี้ ผู้ใช้เทคโนโลยีสารเทศจึงควรบริหารจัดการตนเองกับเทคโนโลยีสารเทศให้เหมาะสม เรียกว่าใช้ตามที่จำเป็นเท่านั้น แต่อย่าใช้เพียงเพราะความอยาก โดยเฉพาะความอยากโชว์อยากอวด ซึ่งการใช้เทคโนโลยีสารเทศในลักษณะเช่นนี้ เมื่อใช้นานเข้า ผู้ใช้ก็จะตกเป็นทาสของเทคโนโลยีสารเทศอย่างหัวปักหัวปำ ท้ายที่สุด เทคโนโลยีสารเทศแทนที่จะสร้างสุขภาวะก็จะกลายเป็นสร้างทุกขภาวะแทน
3. เทคโนโลยีสารสนเพื่อสร้างสุขภาวะด้านปัญญา
ประการต่อมาที่น่าสนใจยิ่ง คือการใช้เทคโนโลยีสารเทศเพื่อทำให้เกิดสุขภาวะทางปัญญา กล่าวคือการใช้เทคโนโลยีสารเทศแบบนี้ได้ช่วยทำให้เกิดความสุขที่แท้จริงในช่วงระยะเวลาต่อ ๆ ไปได้ เพราะความสุขไม่ว่าจะเป็นในลักษณะใดจะเกิดขึ้นได้หรือเกิดขึ้นแล้วจะมีความยั่งยืนมากเพียงใดนั้น การมีความรู้หรือมีปัญญานั้นเป็นตัวบ่งชี้ที่ชัดเจนที่สุด กล่าวคือการใช้เทคโนโลยีสารเทศทั้งทางกายและทางจิตใจนั้นเป็นการตอบวัตถุประสงค์พื้น ๆ ในแต่ละด้านของความเป็นคนเท่านั้น แต่การใช้เทคโนโลยีสารเทศที่ทำให้เกิดความสุขทางด้านปัญญานี้จัดได้ว่าเป็นการใช้เทคโนโลยีสารเทศด้านบวกอย่างแน่นอน หมายความว่าสุขภาวะด้านปัญญานี้ไม่มีทางที่จะเกิดจากการใช้เทคโนโลยีสารเทศอย่างไร้สาระ ใช้อย่างไม่ก่อให้เกิดประโยชน์ตนและสังคม ดังนั้น การเกิดสุขภาวะทางปัญญาจากการใช้เทคโนโลยีสารเทศนี้จึงเป็นตัวบ่งชี้ถึงต้นเหตุและปลายเหตุแห่งการใช้เทคโนโลยีสารเทศที่มีความสัมพันธ์กันในแง่คุณค่าและมีคุณธรรมอย่างเป็นรูปธรรมที่ใคร ๆ ก็สามารถสัมผัสเห็นได้
4. เทคโนโลยีสารสนเพื่อสร้างสุขภาวะสังคมและสิ่งแวดล้อม
การใช้เทคโนโลยีสารเทศตามที่กล่าวมาทั้ง 3 ประการดังกล่าวข้างต้น เป็นการระบุถึงประโยชน์และสิ่งที่เกิดขึ้นตรงกันข้ามกัน แต่ก็เป็นการเน้นถึงการใช้เทคโนโลยีสารเทศที่เริ่มต้นจากผู้ใช้และประโยชน์ที่เกิดขึ้นกับผู้ใช้เป็นหลัก แต่ในความเป็นจริงแล้ว การใช้เทคโนโลยีสารเทศนั้นเป็นประโยชน์ต่อสังคมและสิ่งแวดล้อมด้วย การที่กล่าวเช่นนี้ ก็ด้วยเหตุผลว่าการใช้เทคโนโลยีสารเทศเมื่อผู้ใช้ใช้อย่างถูกต้องและก่อให้เกิดประโยชน์แล้ว สังคมโดยรวม โดยจะอยู่ในรูปแบบคนอื่น ครอบครัว ชุมชน หรือแม้แต่ประเทศชาติและสิ่งแวดล้อม ย่อมได้รับผลดีทั้งในแบบทางตรงและทางอ้อมร่วมด้วย ในทางตรงกันข้าม หากการใช้เทคโนโลยีสารเทศไม่ได้คำนึงถึงผลเสียที่จะเกิดขึ้นกับส่วนรวมหรือสรรพสิ่งแล้ว สุขภาวะย่อมไม่มีทางเกิดขึ้น และเป็นที่แน่นอนอย่างมากที่ทุกขภาวะจะเกิดกับคนและสังคมอย่างไม่มีทางหลีกเลี่ยงได้เลย ดังนั้น จึงเป็นการสมควรอย่างยิ่งที่จะต้องให้ความสำคัญกับการใช้เทคโนโลยีสารเทศอย่างสร้างสรรค์หรือใช้อย่างให้เป็นประโยชน์กับทุกฝ่ายนั่นเอง แล้วในที่สุด สุขภาวะทางสังคมและสิ่งแวดล้อมจะเกิดขึ้นอย่างอัตโนมัติ
จากที่กล่าวมาข้างต้นทั้งหมด ทำให้เห็นได้ว่าการใช้เทคโนโลยีสารเทศอย่างถูกต้องและคำนึงถึงประโยชน์ที่จะเกิดขึ้นเป็นสำคัญนั้นเป็นเรื่องจำเป็นที่จะต้องใช้เป็นแนวทางในการใช้เทคโนโลยีสารเทศเสมอ เพราะการใช้เทคโนโลยีสารเทศอย่างไม่ถูกต้อง จะเป็นการมุ่งทำร้ายคนอื่นหรือสังคมโดยรวม แทนที่จะช่วยทำให้คนในสังคมเกิดสุขภาวะหรือความสุข สะดวกสบาย ก็จะกลับกลายเป็นสร้างทุกขภาวะหรือความลำบาก ตลอดถึงจะเป็นสิ่งแพร่เชื้อแห่งความเข้าใจผิดต่อกันและกันได้เลย ดังนั้น เพื่อให้เกิดสุขภาวะด้านกาย จิตใจ ปัญญา สังคมและสิ่งแวดล้อมให้มากที่สุดเท่าที่จะมากได้ จึงได้ควรใช้เทคโนโลยีสารเทศอย่างมีระเบียบวินัยหรือมีคุณธรรมจริยธรรมนั่นเอง
เนื้อหานี้มีประโยชน์กับท่านหรือไม่ โปรดให้คะแนน
(No Ratings Yet)
Loading… 